ނިމިގެންދިޔަ ފ.އަތޮޅު ވޮލީބޯޅަ މުބާރާތަކީ އަތޮޅުކައުންސިލުން އިންތިޒާމްކުރި މިފަދަ ފުރަތަމަ ކުޅިވަރު ޙަރަކާތެވެ. ދެޖިންސްގެ ވޮލީ ކުޅުންތެރިންނަށް އަމާޒުކުރެވުނު މުބާރާތުގައި އަތޮޅުގެ 5 ރަށުގެ ތެރެއިން 4 ރަށުން ބައިވެރިވިއިރު، ރަށްރަށުން މިކަމަށްކުރި ހޭދައާއި، ކުޅުންތެރިން ކުރި މަސައްކަތާއި، ކުޅިވަރަށް ލޯބިކުރާ ފަރާތްތަކުން ދިން އަހަންމިއްޔަތާއި، ސަޕޯޓަރުން ނެގި ފޯރިން ދައްކައިދެނީ މިފަދަ ޙަރަކާތްތަކަށް ރަށްރަށުން ބޭނުންވެފައި ތިބިވަރެވެ. ކުރިއަށް އޮތްތާނގައި ގެންނަންވީ ބަދަލުތަކާއި، ކަންކަން ރަނގަޅުކުރަންވީގޮތް އިވެންޓްގެ ތެރޭގައި އިވިގެން ދިއުމަކީ މިފަދަ މުބާރާތްތައް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ގެންދިއުމުގެ އުއްމީދު ޒުވާނުންގެ މެދުގައި އޮތްކަން ދައްކައިދޭ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން މުބާރާތުގައި އެންމެބޮޑު ބަހުސަކަށް ވެގެންދިޔަ އެއްކަމަކީ ޓީމު ތަކުގައި ރަށުންބޭރު ކުޅުންތެރިންނާއި ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ހިމެނުމަށް ޤަވާއިދުގައި ފުރުޞަތުދީފައި އޮތް އޮތުމެވެ.

ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ އެއްކަމަކީ، މި ބަހުސަކީ މުބާރާތް ފެށުމުން ނުވަތަ ނިމުމުން ހިނގަންފެށި ބަހުސެއް ނޫންކަމެވެ. އަތޮޅު ކައުންސިލުން މުބާރާތް ބޭއްވުމަށް “އެތެރޭގައި” ކުރެވުނު މަޝްވަރާތަކުގައިވެސް މިކަމަށް ވާހަކަ ދެކެވިފައިވާކަން ޚުދު އަތޮޅު ކައުންސިލް މެމްބަރުންގެ ވާހަކަތަކުންވެސް އެނގިފައިވެއެވެ. ކައުންސިލްގެ މެޖޯރިޓީން މިމުބާރާތުގައި އަތޮޅުން ބޭރު ކުޅުންތެރިންނަށް ބައިވެރިވުމުގެ ފުރުޞަތު ދީފައިވަނީވެސް، މިއީ ފުރަތަމަ މުބާރާތަށްވެފައި، މުބާރާތުގެ ފޯރި ގަދަކުރުމުގެ ބޭނުމުގައިކަންވެސް އެނގިފައިވެއެވެ.

ތަޖުރިބާކާރުން ދެކުނީ ކިހިނެތް؟

މި ބަހުސްގައި ގިނަބައެއްގެ އެންމެބޮޑު ކަންބޮޑުވުމަކީ އަތޮޅު މުބާރާތުގައި އަތޮޅުގެ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅެންލިބޭ ފުރުޞަތު ހަނިވުމެވެ. ބައެއް ކޯޗުން ފާހަގަކުރިގޮތުންނަމަ، ބައެއްމެޗްތައް “ވަންމޭން ޝޯ އަކަށް” ވެގެން ދިއުމަކީ ކަންބޮޑުވުމެކެވެ. ބޭރުންގެންނަ ކުޅުންތެރިންނަށް މުޅިޓީމު ބަރޯސާވުމުގެ ސަބަބުން ރަށްރަށުގައި ތިބި ހުނަރުވެރި ކުޅުންތެރިންނަށް އެހުނަރު ދައްކާލުމުގެ ފުރުޞަތު ވަރަށްބޮޑަށް ހަނިވެގެންދިޔައެވެ. ކުޅިވަރުގައި އަތޮޅުގައި ޙަރަކާތްތެރި ޒުވާނެއްކަމަށްވާ، ނިލަންދޫޓީމްގެ ލިބަރޯ އަޒުހާން ޚަލީލް (އަޖޫ) ސޯސަލް މީޑިއާގައި ފާހަގަކޮށްފައިވާ މުބާރާތުގެ މަޤްޞަދުގެ ގޮތުގައި އަތޮޅުގައި ވޮލީ ދިރުވާ އާލަ ކުރުން އޮވެފައި ޤަވާއިދުގައި އަތޮޅުގެ ކުޅުންތެރިންނަށް ފުރުސަތުކުޑަވާގޮތަށް އޮތްއޮތުން އެއްގޮތަކަށްވެސް ރަނގަޅެއްނޫނެވެ.

ޝައްކެއް ނެތްގޮތުގައި މިފަދަ ޙަރަކާތެއްގެ މުހިންމު އެއް މަޤްޞަދެއްކަމުގައިވާނީ އަތޮޅުގެ ވޮލީ ކުޅުންތެރިންގެ ހުނަރާއި ޤާބިލުކަން އިތުރުކުރުމެވެ. ސުވާލަކީ ރަށުންބޭރު ކުޅުންތެރިންނާއި ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން މިވަރަށް ހިމަނައިގެން އެމަޤްޞަދު ޙާޞިލުވޭތޯއެވެ. ޤަބޫލުކުރަންޖެހޭ ޙަޤީގަތަކީ ބޭރުންގެންނަ ގިނަ ކުޅުންތެރިންނަކީ ތަޖުރިބާއާއި ހުނަރުގެ ގޮތުން މާމޮޅު ކުޅުންތެރިންނެވެ. ވަރަށްގިނަ ފަހަރަށް ޖިސްމާނީގޮތުންވެސް ރަށުކުޅުންތެރިންނާ ޤާބިލްކަން ތަފާތު ބައެކެވެ. ކުޅިވަރުގެ ވައްޓަފާޅިއާއި އަޚްލާޤަށް ބެލިޔަސް ތަފާތު މޮޅު ބައެކެވެ. މަގޫދޫ ޓީމުގެ ކޯޗް ޝުޢައިބު ދެކޭގޮތުގައި އޭގެ ސަބަބުން ރަށުކުޅުންތެރިން މަސައްކަތްކުރާމިންވަރާއި ނެރޭ ނަތީޖާ މަތިކުރުމަށް ބޮޑުބާރަކަށް ވެގެންދާނެއެވެ. ބައެއް އެހެން ފަރާތްތަކުންވެސް ޚިޔާލުފާޅުކުރިގޮތުގައި އެފަދަ ކުޅުންތެރިންނާއި އެއްޓީމަކަށް ނުވަތަ ދެކޮޅަށް ކުޅުމަކީވެސް ކުޅުންތެރިންގެ ޤާބިލްކަން އިތުރުކުރުމަށް ލިބޭފުރުޞަތެކެވެ. ނަމަވެސް ނިލަންދޫ އަންހެންޓީމުގެ ކެޕްޓަން، ނިލަންދޫ ސްޕޯޓްސް ކައުންސިލަރ ޒީނަތު އިސްމާޢީލްގެ ޚިޔާލުގައި ހަމައެކަނި މުބާރާތްކުޅެލުމަށް އެކުޅުންތެރިން ގެނައުމުން އެފައިދާއެއް ހާޞިލެއް ނުވެއެވެ. އެފައިދާ ލިބޭނީ އެފަދަ ކުޅުންތެރިންނާއިއެކު ޓްރެއިނިންގ ތަކެއް ކުރިއަށްގެންދެވިގެންނެވެ.

ޒީނަތުގެ މި ޙިޔާލަށް އެއްބަސްވާ އަނެއްކުޅުންތެރިއަކީ ދަރަނބޫދޫ އަންހެންޓީމްގެ ކެޕްޓަން ފަޟްލާ މުޙައްމަދެވެ. ފަޟްލާ ދެކޭގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ފެންވަރުގެ ކުޅުންތެރިން ގެނެސް އެކުޅުންތެރިންނާއެކު ޕްރެކްޓިސް ކޮށް މެޗްތައް ކުޅުމުން ރަށު ކުޅުންތެރިންގެ ފެންވަރު މަތިވެއެވެ. އެހެންކަމުން ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ނުހިމަނައި އަތޮޅުން ބޭރުނަމަވެސް ޤައުމީ ލެވެލްގެ އެއް ކުޅުންތެރިއަކަށް ކުޅެވޭގޮތަށް އޮތުން މުހިންމެވެ.

 ފީއަލީ ކޯޗް ސުނާން ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި، އަތޮޅުގެ ކުޅުންތެރިން ކުރިއަރުވަން ބޭނުންނަމަ މިގޮތަށް ރަށުންބޭރު ކުޅުންތެރިންނާއި ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ގެނައުން ހުއްޓާލަން ޖެހެއެވެ. ކޯޗު ފާހަގަ ކުރެއްވި ގޮތުގައި ފ.އަތޮޅުން ވަރަށް ހުނަރުވެރި ކުޅުންތެރިން ފެންނަ ކަމަށާއި، އެ ކުޅުންތެރިން ފާހަގަކޮށްލެވޭނީ “ލޯކަލްސް” އަށް ކުޅެލެވޭނެ ގިނަ މުބާރާތްތަކެއް ބާއްވައިގެންކަމަށެވެ. އެކުޅުންތެރިންގެ ފެންވަރު ދައްކާލެވޭނީ މިފަދަ މުބާރާތްތަކުން ކަމަށްވާއިރު، ދެން ރާއްޖެއިން ބޭރުން ކުޅުންތެރިއެއް ގެނެސް، އެކުޅުންތެރިޔާ އަށް މުޅި ޓީމު ބިނާކުރުމުން ކުރިއެރުމެއް ނުފެނެއެވެ. މި މުބާރާތުގެ އަންހެން ޑިވިޒަނުގެ ޗެމްޕިއަންކަން ހޯދި މަގޫދޫ ޓީމުގެ ކެޕްޓަންވެސް ދެކުން ގޮތުން އަތޮޅު މުބާރާތް އޮންނަންވާނީ ހަމައެކަނި އަތޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ކުޅުންތެރިންނަށެވެ.

މިކަމުގައި ދަނިއުސް ކުރިއަށްގެންދިޔާ ސާރވޭއިން ދައްކާގޮތުގައި ސާރވޭގައި ބައިވެރިވި މީހުންގެ ތެރެއިން 77 އިންސައްތަ މީހުން ދެކޭގޮތުގައި ބޭރުކުޅުންތެރިންގެ ހިމެނުމުގެ ސަބަބުން އަތޮޅުގެ ކުޅުންތެރިންގެ ފެންވަރެއް ނުދެއްކެއެވެ. ބޭރު ކުޅުންތެރިންގެ ސަބަބުން އަތޮޅު ކުޅުންތެރިންގެ ފެންވަރު މަތިވާކަމަށް ދެކެނީ 23 އިންސައްތަ މީހުންނެވެ.

އަތޮޅުން ބޭރު ކުޅުންތެރިންނަށް ފުރުޞަތު ނުދޭނަމަ މުބާރާތުގެ ފޯރި ކުޑަވާނެ؟

މުބާރާތުގައި ފެނިގެންދިޔަ ގިނަމެޗްތަކަކީ ފޯރިގަދަ މެޗްތަކެކެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އަންހެންޑިވިޝަންގެ ފައިނަލް މެޗަކީ އަތޮޅުފެންވަރުގެ ވޮލީގައި މަދުންނޫނީ ނުފެންނާނެވަރުގެ ވަރުގަދަ މެޗެއްކަންވެސް ކޯޗުން ފާހަގަކުރިއެވެ. ސުވާލަކީ މުބާރާތް މިހާ ފޯރިގަދަވީ ރަށުންބޭރު ކުޅުންތެރިންނާއި ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިންގެ ސަބަބުން ހެއްޔެވެ؟

މި ކަމާގުޅޭގޮތުން އަތޮޅުކައުންސިލްގެ މެންބަރު، ބިލެއްދޫ ކައުންސިލްގެ ރައީސް އަސްލަމް ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ޚިޔާލު ފާޅުކުރައްވާފައިވަނީ “ބޭރުކުޅުންތެރިން ނުހިމަނާނަމަ މުބާރާތުގެ އެއްވެސް ފޯރިއެއް ނައިސް” ކަމުގައެވެ. އެހެން ބައެއް ފަރާތްތަކުންވެސް ދެކޭގޮތުގައި ބޭރުކުޅުންތެރިން ނުހިމަނާނަމަ ޓީމުތަކުގެ ތަފާތުބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން ފޯރިކުޑަވާނެއެވެ. ސަބަބަކީ ހުރިހާރަށެއްގައި އެއްފެންވަރެއްގައި ވޮލީނުކުޅުން ކަމުގައި އެފަރާތްތަކުންދެކެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ގިނަ ފަރާތްތަކުން ދެކޭގޮތުގައި މިކަމަކީ މުބާރާތުގެ ފޯރިއަށް މާބޮޑުބަދަލެއް އަންނާނެކަމެއް ނޫނެވެ.

އެފަރާތްތަކުން މިސާލެއްގެގޮތުގައި ނަގަނީ ދާދިފަހުން މަގޫދޫގައި ބޭއްވުނު ރާއްޖެ އެޓޯލް ވޮލީ މުބާރާތާއި މީގެ ކުރިން ބާއްވަމުން އައިސްފައިވާ އަތޮޅު ފުޓްބޯޅަ މުބާރާތްތަކެވެ. އަތޮޅުން ބޭރުން އެއްވެސް ކުޅުންތެރިއަކު ނުހިމެނިއެއްކަމަކު، އެމުބާރާތްތައް ވަރަށް ވާދަވެރިވެފައި ފޯރިގަދައެވެ. މެޗުތަކުގައި ފެނިގެން ދިޔަ ވާދަވެރިކަމުގެ އިތުރުން ސަޕޯޓަރުންގެ ފޯރިވެސް ރަށްރަށުގެ މެދުގައި ގަދަކޮށް ފެނިގެން ދިޔައެވެ.

މުބާރާތުގެ ފިރިހެނުންގެ ޑިވިޒަން ޗެމްޕިއަންކަން ހޯދި ނިލަންދޫ ޓީމުގެ ކޯޗް ރިޝްވާން ދެކޭގޮތުގައި ހަމައެކަނި އަތޮޅުކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅެވޭގޮތަށް ބަދަލުކޮށްފިނަމަ އިތުރަށް ފޯރިގަދަވާނެއެވެ. ކޯޗު ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި ރަށްރަށުގެ ޓީމުތައް ތަމްސީލްކުރުމަށް ޤައުމީ ލެވެލްގެ ކުޅުންތެރިން ފ.އަތޮޅުން ފެނިގެން ދިޔައެވެ. އެޓީމްގެ ކެޕްޓަން ފަރުހާދުވެސް އެކަމަށް އެއްބަސްވެއެވެ. ފަރުހާދުގެ ލަފަޔަކީ، އަތޮޅު މުބާރާތް އޮންނަންވީ މީގެ ކުޅިން އަތޮޅު ފުޓްބޯޅަ މުބާރާތްތައް ބާއްވަމުން އައިގޮތަށް، އަތޮޅުން ބޭރަށް ނިސްބަތްވާ ކުޅުންތެރިން ބައިވެރި ނުކުރެވޭ ގޮތަށްކަމަށެވެ. “ބޭރު ކުޅުންތެރިންނާއެކު މިމުބާރާތްވެސް މިދިޔައި ވަރަށް ފޯރިގަދަކޮށް. ނަމަވެސް ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިންނާއިނުލައި އަދިވެސް އިތުރަށް ފޯރިގަދަވާނެކަމަށް ދެކެން” ފަރުހާދު ފާހަގަކުރިއެވެ.

ޙައްލަކީ ކޮބައި؟

މައްސަލައިގެ ޙައްލެއްކަމުގައި ތަޖުރިބާކާރު ކޯޗުން ކަމުގައިވާ ޝުއައިބު ކޯޗާއި ސުނާން ކޯޗް ހުށައަޅުއްވަނީ ރަށު ލެވެލްގަޔާއި އަތޮޅު ލެވެލްގައި އެކި ތަފާތު ގިނަ މުބާރާތްތަކެއް ބޭއްވުމެވެ. ދެޖިންސަށް، އެކި އުމުރު ފުރާތަކުގެ މުބާރާތްތަކެއް ރާވައި ގިނަ ކުދިންނަށް ކުޅޭނެ ފުރުޞަތު ހޯދައިދިނުމެވެ. މީގެ ތެރެއިން ބައެއް މުބާރާތްތަކަކީ ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅެވޭ މުބާރާތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި އޮތުމަށްވެސް ބައެއްފަރާތްތަކުން ބޭނުންވެއެވެ. އެގޮތުން މިހާރުވެސް އެކި ކުލަބު ޖަމްއިއްޔާ ތަކުން އަތޮޅަށް ނުވަތަ ރަށަށް ހުޅުވާލައިގެން ރަށްރަށުގެ ކުޅިވަރު ޓީމްތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ބާއްވާ މުބާރާތްތަކުގައި ރަށުން ބޭރުކުޅުންތެރިންނާއި ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ހިމަނާކަން ފާގަކުރެވެއެވެ.

މި މުބާރާތުގެ އެއް މަޤްޞަދަކީވެސް ވޮލީ ކުޅޭ ހުނަރުވެރި ކުޅުންތެރިންތަކެއް އުފައްދައި، ޤައުމީ ފެންވަރުގައި ވާދަކުރާނެ ކުޅުންތެރިން ބިނާކުރުމެވެ. އެގޮތަށް ވިސްނާއިރުވެސް އެވްރެޖްކޮށް މުބާރާތުގެ ހުރިހާ މެޗެއްގައިވެސް ޓީމުތަކުގެ ކުޅުން ބިނާވެފައި އޮތީ އެޓީމުތަކުގެ ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިންނަށެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މުޅި މުބާރާތުގައިވެސް އެންމެ މެޗެއް ފިޔަވައި ދެން ހުރި މެޗުތަކުގެ މޮޅު ކުޅުންތެރިންނަށް ހޮވިފައިވަނީވެސް ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިންނެވެ. ބައެއް ކޯޗުންވެސް ފާހަގަކުރިހެން “ވަން-މޭން ޝޯ” އެއްގޮތަށް މިކަން ކުރަން ދޫކޮށްލެވުމުން އަތޮޅު ވޮލީއަށް ކުރާނެ މާބޮޑު ފައިދާއެއް ނެތެވެ. ޤައުމީ ފެންވަރުގައި  ފާހަގަކޮށްލެވޭ ކުޅުންތެރިން އުފެއްދޭނީ އެކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅޭނެ ފަހި ފުރުސަތުތަކެއްވެސް އޮންނަގޮތަށް މުބާރާތްތައް ބޭއްވިގެންނެވެ.

ޚާއްސަކޮށް މިފަދަ މުބާރާތްތަކަށް ބިދޭސީ ކުޅުންތެރިން ގެންނައިރު ގިނަފަހަރަށް އެކުޅުންތެރިން ޓީމުތަކާއި ގުޅެނީ މުބާރާތް ފެށެން ކުޑަތަންވެފައި އޮއްވައެވެ. އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ތަމްރީނުތައް ނުހެދެއެވެ. ރަށު ލެވެލްގެ ކުޅުންތެރިންގެ ކުޅުމަށް ހޭނުމަށްވެސް މާގިނަ ވަގުތުތަކެއް ނުލިބެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އަތޮޅުން ބޭރުން ގެނެވޭ އެފަދަ ހުނަރުވެރި މޮޅު ކުޅުންތެރިންގެ ފަރާތުން މާގިނަ ކަންތައްތަކެއް ދަސްކުރުމަށް އަތޮޅު ކުޅުންތެރިންނަށް ފުރުޞަތުތަކެއް ނުލިބޭކަމީ ޚުދު ކުޅުންތެރިންނާއި ކޯޗުންވެސް ފާހަގަކުރާ ކަމެކެވެ.

އަތޮޅުކައުންސިލުން އަތޮޅުގެ ރަށްތައް ތަމްސީލް ކުރުމަށް ހުޅުވާލާމުބާރާތަކީ ހަމައެކަނި ރަށްރަށުގެ ކުޅުންތެރިންނަށް ކުޅެވޭމުބާރާތަކަށްހެދުން މުހިންމެވެ. ރަށްރަށުގެ ވޮލީގެ އަސްލުފެންވަރު އެނގޭނީވެސް އޭރުންނެވެ. ރަނގަޅު ކުރެވޭނީވެސް މިހާރު އޮތްޙާލަތު ރަނގަޅަށް އެނގިގެންނެވެ.